แร่หายาก...(เรื่องแปล)

แร่หายาก,เกมส์ธุรกิจเดิมพัน พันล้านดอลลาร์

   บริษัทอเมริกันกำลังพยายามทลายกำแพงการผูกขาด่ของจีน ในสินค้าแร่ไฮเทคโนโลยี

จะมีนักท่องเที่ยวสุดสัปดาห์กี่คนที่เดินทาง สี่ชั่วโมงระหว่างลอสแอนเจอร์ลิสสู่เวกัสได้สังเกตุเห็นโรงสีใหญ่ตระง่านอยู่ระหว่างรัฐ๑๕ ณ. Mountain Pass Summit ในแคลิฟอเนียใกล้เขตเนวาด้า น้อยคนนักที่จะรู้ว่าตรงนี่สถานีอาคารสีชมภูซืดบ่งรอยอายุขัยของมันเป็นจุดรวมเรื่องเศร้าดราม่าทางธุรกิจพิเศษที่เกี่ยวกับความปลอดภัยระดับชาติ   การผูกขาดของจีนทางธุรกิจเกี่ยวกับแร่ธาตุที่ใช้มาประกอบผลิตภัณฑ์เทคโนโลยี่ชั้นสูงและความพยายามของบริษัทสหรัฐแห่งหนึ่งที่เรียกตำแหน่งผู้นำความก้าวหน้าโดดเด่นคืนมา( American preeminence in a crucial mining sector )     อาคารหลังนั้นผู้เป็นเจ้าของคือ บริษัท เหมืองเดนเวอร์(Denver mining company) ที่มีชื่อว่า โมลีคอร์ป (Molycorp) ที่จ่ายเงินไป หนึ่งพันล้านเหรียญสหรัฐเพื่อเริ่มใหม่โครงการผลิตแร่หายากบนพื้นพิภพที่หาได้ยาก ณ.บริเวณเทือกเขา Pass Summitโดยการ ชุบชีวิตให้อุตสาหกรรมสหรัฐคืนชืพมันจะไม่ง่ายนัก เมื่อ ๑๐ ปีก่อนสหรัฐได้ชื่อว่าเป็นผู้ผลิตสนองตลาดโลกรายใหญ่ แร่  ลานธาไนด์(lanthanides)  สแคนเดี่ยม(Scandium) และแร่หายากอื่นๆ เหมืองเมาน์เทร์น พาส Mountain Pass คือผู้ผลิตแร่ต่างๆรายใหญ่ที่สุดของโลกพวกแร่เหล่านั้นนำมาผลิตเป็น ซูเปอร์แมกเน๊ต แม่เหล็กพลังสูงที่จะทำงานได้ก็ต่อเมื่ออุณหภูมิสูงและจะถูกใช้สำหรับอุปกรณ์ไฮเทคโนโลยีชั้นสูง  เช่นระบบนำร่องจรวดนำวิถีไปถึงหลอดไฟฟลูออเรสเซนคอมแพค  เครื่องกำเนิดพลังจากแรงลมไปจนถึง มอเตอร์ในยานพาหนะ ที่จริงแล้ว แร่ธาตุที่เรียกว่าแร่หายากนั้นไม่เชิงหายากเสียทีเดียว พวกนั้นได้ชื่ออย่างนั้นเพราะพวกมันมีกระจัดกระจายบนเปลือกโลกโดยมีปริมาณน้อยไม่คุ้มกับการขุดนำมาใช้ในเชิงพาณิชย์ แร่หายากมีทั้งหมด ๑๗ ชนิด ซึ่งจะอยู่เป็นสัดส่วนต่างๆในรูปของแร่ดิบ  จีนด้วยฐานะผู้ป้อนตลาดรายใหญ่ที่สุดของโลก ได้ดำเนินการเพิ่มการผลิตมากขึ้นตั้งแต่ ๒๐ปีที่ผ่านมาทำให้ราคาที่เคยสูงลิ่วลดฮวบต่ำลงมาจนเหมืองเมาส์เทนพาสต้องปิดกิจการการผลิตในปี ค.ศ.๒๐๐๒  ปัจจุบันสาธารณประชาชนจีนครอบคลุม ๙๗%ของตลาดโลก   

              มาเมื่อปีที่ผ่านมารัฐบาลจีนพิจารณาเห็นว่าแร่หายากนี้เป็นกุญแจที่สำคัญที่ทำให้ประเทศมุ่งไปสู่สินค้าไฮเทค จากที่เป็นผู้ผลิตสินค้าราคาถูก จึงได้ลดจำนวนโควต้าส่งออกแร่หายากเหล่านั้น อย่างเช่น    เทอรเบียบ(terbium)และ ดีสโพรเซียม (dysprosium) มันจึงส่งผลให้ราคาพุ่งไปชนเพดาน เมิ่อฤดูร้อนที่ผ่านมา  ด้วยราคาของแร่ ดิสโกรเซียม แร่ที่นำไปผลิตเครื่องเลเซอร์ สูงมากกว่าเป็นสองเท่าภายในเพียงสัปปดาห์ โดยภาพรวมแล้ว ในปี ๒๐๐๙ ถึงปี ๒๐๑๐ ราคาของแร่หายากขึ้นสูง ๑๕๐๐เปอร์เซนต์ ตลอดปี   

             เพื่อต้องการลงทุนในเรื่องความขาดแคลนแร่ธาตุหายาก โมลีครอป Molycorp โดยการอุดหนุนจากภาคเอกชนเป็น เงินหนื่นพันล้านเหรียญสหรัฐ จากแหล่งเงินทุนในเดนเวอร์  เริ่มการขายแร่หายากจากเหมืองแคลิฟอร์เนียในเดือนตุลาคมภาย หลังประกาศรายได้สุทธิในไตรมาสที่สามเป็นเงิน ๔๓.๗ ล้านดอลลาร์เปรียบเทียบกับการสูญเสีย ๑๐.๑ล้านในปีก่อน

          การดำเนินกิจการที่มี ค่าใช้จ่ายในสูง ดังนั้น ซี อี โอ” มาร์ค สมิธ” ผู้ชำนาญการขุดเหมืองผู้ซึ่งใช้เวลามาเกือบยี่สิบห้าปีทำงานใน เมานเทน พาส สามารถนำบริษัทฐานในเดนเวอร์สู่สาธารณ ขยับขึ้น ๓๗๙ ล้านดอลลาร์ เมื่อราคาสต็อคของโมลีครอป สูงถึง๗๗ เหรียญเมื่อต้นเดือน พฤษภาคม จึงป็นการประสพความสำเร็จในการขายหุ้นเพิ่มทุน( IPO)ของปี๒๐๑๐ โดยดูจากราคาหุ้นเพิ่มขึ้นตั้งแต่นำขายสู่ตลาดมหาชน

         เพราะเมื่อหลังจากสต๊อดซึ่งมีมูลค่าตลาดเป็น ๓พันล้านเหรียญสหรัฐ ได้รับความลำบากจากภายในบริษัทกลวงโบ๋ ?มูลค่าลดลง ๕๖เปอร์เซนต์ ทำไมหรือ ?  ก็ วิกฤตแร่หายากได้ก่อเกิดแฟชั่นตื่นทอง  นายเหมือง ในประเทศที่อุดมไปด้วยแร่ธาตุพวกนี้เช่น ออสเตรเลีย คาคัสสถาน มองโกเลียแม้แต่อัฟกานิสสถานก็ประกาศแผนที่จะนำแหล่งวัตถุดิบใหม่ป้อนตลาด   ด้วยอิทธิพลของการคาดการณ์แร่  บริษัท Dudley King north อุตสาหกรรมตอนเหนือ ออสเตรเลียลดการทำนายความต้องการลง เกือบ๑๓เปอร์เซนต์   นักค้าหุ้นพูดกล่าวว่า “ เป็นฟองสบู่ ของแร่ธาตุหายาก  ”  ผู้ผลิตในญี่ปุ่นและที่อื่นของโลก ลังเลใจที่จะเชื่อ ในจีน แหล่งสนองแร่ธาตุนี้  พวกเขาได้รวมรวบงานวิจัย พัฒนาเพื่อหาแหล่งแร่ทดแทน  ซึงก็จะได้ผลออกมาในไม่อีกกี่ปี

          กับข่าวร้ายที่ทวีขึ้น โมลี่ครอปตอนนี้มองดูรุนแรง เหมือนการทอดเต๋า ที่เดิมพันเป็นพันล้านดอลลาร์

         ขณะที่ยืนอยู่บนขอบปากเหว ที่บริษัทของเขาได้เทเงินสด สมิธไม่ปรากฏอาการกลัวแต่อย่างไร จากการเปลื่ยนแปลงเร็วๆนี้ ใช่ ผู้ผลิตสนองส่วนใหญ่มีต่อเนื่องต่อแถว แต่เขากล่าวว่า “ ระวังนะ เราจะไม่เห็นทางอะไรเลย ที่ตลาดแร่ธาตุหายากไปถึงจุดอิ่มตัว ตั้งแต่บัดนี้จนถึงปี ๒๐๑๕  ” 

         ด้วยบุคคลิกลักษณะสมมะถะ ผมสีเทาเหล็กที่ดูเข้ากันได้กับแว่นตาแคบๆตามแฟชั่นคู่นั้น สมิธมีลักษณะเหมือนหัวหน้าโคชอเมริกันฟุตบอล NFL อันที่จริงเขามักเล่นเป็นเบล็ดหลัง วางแผนการเล่นให้ Colorado School of mine โรงเรียนเหมืองโคโรราโดจนหัวเข่าได้รับการบาดเจ็บ   เมื่อจบการศึกษาจาก โคโรราโด เขาได้รับดีกรีด้านกฏหมายจากมหาวิทยาลัยเวสเทริน์สเตรท ในแคลิฟอเนียร์ เขาเข้าทำงานในฐานะทนายความอุตสาหกรรมตั้งแต่นั้นมา /

                        ลึกลงไปสี่ร้อยฟุตใต้ดินน้ำใต้เหมืองส่งประกายสีเขียวระยับยาวตลอดที่ราบเป็นชั้นๆ  แร่หายาก ปรากฏร่องรอยทับถมเป็นแถบสีเทาท่ามกลางแนวสีน้ำตาลบางๆ ในปี ค.ศ.๑๙๔๘ ได้ค้นพบสายแร่ยูเรเนียม บริษัท เมาส์เทนพาส ก่อกำเนิดขึ้นและขยายเป็น บริษัท โมลิบดีนุม ครอป แห่งอเมริกา (Molypdenum corp of USA.) วัตถุธาตุหายากมีค่าเพียงเล็กน้อย จนกระทั้ง การประดิษฐ ที วีเกิดขึ้น ในปี ค.ศ.๑๙๕๐  เมื่อพวกมันมีค่าในฐานให้.ฟอสฟอรัสที่ขับแสงสว่างจอภาพ    ตอนต้นปีค.ศ.๑๙๘๐ ผลผลิตของสหรัฐในเวลานั้น เกือบ สี่หมื่นเมตตริกตันต่อปี แต่ทว่ามีเหมืองของจีนขึ้นก่อนแล้ว ส่วนใหญ่ตั้งอยู่ทางตะวันตกของประเทศไกลออกไปในแมนจูเลียกำลังไล่ตามมา   เต็งเสียวผิงผู้นำจีน กล่าวเน้นว่า “ ในตะวันออกกลางมีน้ำมัน แต่จีนมีแร่หายาก ”

                   หลังจากจีนได้ทุ่มตลาดด้วยราคาถูก บีบให้บริษัทโมลีครอป จำต้องปิดเหมือง ในปี ค.ศ.  ๒๐๐๕ สามปีต่อมา บริษัท น้ำมัน เชฟรอน พยายามที่จะผนวกกิจกาจ ยูโนแคล  กลุ่มแหล่งลงทุนนำโดย Ross Bhappen หัวหน้าพัฒนาธุรกิจ ณ. เหมืองยักษ์ นิวมันท์ ซื้อกิจการเหมืองโดยลงทุนเป็นจำนวนเงินหนึ่งพันล้านเหรียญสหรัฐและจ้างนายสมิทธ์ให้เป็นผู้ปรับปรุง โมลีครอปเสียใหม่ ทัศนวิสัยพวกเขาน่ายกย่อง ปลายปี ค.ศ.๒๐๐๙ ประชาชนส่วนใหญ่ไม่รู้จักแร่ แลนธาไนด์ ที่ขุดจากพื้นดินนาย Rover กำลังกระตุ้นเตือนเกี่ยวกับการขาดแคลนแร่หายาก ขณะทีจีนกระชับการส่งออก ในเดือน กรกฏาคมองค์การค้าโลกบังคับถึง การส่งออกของจีนจะทำให้การค้าโลกเสียหาย แต่รัฐบาลจีนได้ประกาศกล่าวว่าตนกำลังทำความสอาดเหมืองที่สกปรกขจัดพวกที่อยู่ในตลาดมืด รัฐบาลจีนได้ประกาศต่อสาธารณว่าจะยังคงเข้มงวดการส่งออกต่อไป จีนจะส่งออกประมาณ ๒๔,๐๐๐เมตตริกตัน ปีนี้(ค.ศ.๒๐๑๐)ลดลงจาก ๓๘,๐๐๐ เมตตริกตันปีก่อน  สมิทธ์อธิบายว่าที่เหลือโลกต้องการประมาณ ๕๗,๐๐๐ เมตตริกตัน บริษัท โมลีครอป จะผลิตได้ ๕,๕๐๐ถึง ๖,๖๐๐ ตันในปีนี้ ช่องว่างที่เหลือประมาณ ๒๗,๐๐๐ ตันมันกว้างใหญ่พอดู สมิทธ์เชื่อว่าเพื่อรักษาราคาที่ขยายเฟ้อสูงนี้ไปได้อีกหลายปี  ความเชื่อมั่นของนายสมิทธ์อยู่ที่ว่า ผู้ขายที่มีลูกค้าเป็นฐานประกันอยู่แล้ว เขากล่าวว่า  “ ทุกๆ จำนวนที่เราขุดขึ้นมา มีลูกค้ารองรับอยู่แล้ว  ” เขากล่าวอะไรจะเกิดขึ้นอีกถ้าจีนทำความตั้งใจของเขาจะทุ่มการผลิตแร่หายากไปยังตลาดภายในประเทศ ซึ่งเกือบ หกสิบเปอร์เซนต์ของความต้องการตลาดโลกทีเดียว นั้นคือจะเหลือยอดมูลค่าตลาด ๕๐๐ ล้านเหรียญสหรัฐที่พอสำหรับส่วนที่เหลือของตลาดโลก

          ในเดือนสิงหาคม โมลีครอป เปิดสำนักงานในโตเกียวเมืองที่ลูกค้ารายใหญ่ส่วนมากมีสำนักงานใหญ่อยู่ทีนั้น และบริษัทเคลือนไหวอย่างรวดเร็วเพื่อรีบปักหลักลงรากฐาน ผู้สังเกตุการ์ณอุตสาหกรรม      วิจาร์ณว่าเป็นจุดอ่อนทีสุด  ขณะที่แร่ส่วนมากในเหมือง เมาสเทนพาสอุดมไปด้วยแร่ธาตุที่หายากประเภทชนิดเบาแต่ประเภทที่ตลาดโลกขาดแคลนจริงๆเป็นชนิดหนัก(มีราคาสูง)เช่น,เทอรเบิ่อม terbium , ดีสโพรเซี่ยมdysprosium, ยูโรเพี่ยม europium และอื่นๆอีกเล้กน้อย ในเดือนกันยายนไม่นานนักหลังจากบริษัทเจพีมอแกนลงความเห็นลดลำดับเกรดหุ้นโมลีครอปลง บริษัทได้ประกาศว่าได้พบแหล่งแร่ บริเวนสองสามไมล์จากเมานเทนพาสซึ่งอุดมไปด้วยแร่ชนิดหนัก ณ.พื้นที่ ที่โมลีครอปเป็นเจ้าของเหมืองสัมประทานซึ่งอุดมไปด้วยแร่หายากชนิดหนัก

                  สมิทธกล่าวว่าเขากำลังติดต่อแบงค์เพื่อสร้างเหมืองที่มีเทดโนโลยีเข้ากับสภาพแวดล้อมแหล่งใหม่โดยสัญญาว่าราคาจะถูกลง เมื่อเครื่องบดถูกแทนที่และอุปกรณ์เครื่องมือประกอบเรียบร้อย เมานเทนิพาส คุยได้ว่า มันจะเป็นเหมืองที่ผลิตแร่หายากสอาดที่สุดแห่งเดี่ยวในโลก ( เหมืองเก่าแห่งแรกมีปะปนด้วยกระแสบรรยากาศเสีย,น้ำเสีย ซึ่งมีสารกัมมันตะภาพรังสีจำนวนน้อยของ ทอร์เรียมthorium,  ยูเรเนียม uranium ) แต่ยังคงเป็นผู้ผลิตต้นทุนต่ำ ด้วยเหตุว่าการมีระบบป้องกันการทำลายสิ่งแวดล้อมมักจะเพิ่มต้นทุนของขบวนการสกัด   นั่นเป็นสิ่งจำเป็นสำคัญอย่างยิ่ง

                  จอนห์เบอร์บ่า หัวหน้าช่างเทคนิดของบริษัทโมลีครอป อธิบายถึงเหตุนี้ว่า แทนที่จะใช้ขบวนการใส่สารเคมีเข้าไปเพื่อแยกแร่หายากออกจากวัตถุดิบ บริษัทจะใช้น้ำเกลือที่สามารถนำมาใช้ใหม่ได้ซึ่งเป็นผลผลอยได้ของเหมืองและแทนที่จะซื้อกระแสไฟฟ้าราคาแพงจากหน่วยจ่ายไฟ  โมลีคอปจะสร้างแหล่งกำเนิดพลังของตนเอง เครื่องกำเนิดแวนเดอรเวิล (Vanderweil) ได้ถูกสร้างขึ้นในบริเวณใกล้เคียงมีกำลังผลิต ๔๙ เมกกะวัต ใช้แก็สธรรมชาติทีราคาถูกเป็นตัวป้อน  แต่เดิมโรงงานโมลีครอปนำของเสียใช้ปั้มทิ้งด้านหลังเขื่อน   ปัจจุบันบริษัทจะใช้ระบบแรงดันสูงกดคั้นน้ำส่วนใหญ่ออกเหลือแต่กากเหนียว  (paste) ซึ่งจะนำกลับมาฝั่งอีกครั้งในพื้นที่บริเวณ ๙๐  เอเคอร์ทางตะวันตกของปากหลุมเหมือง ทั้งหมดนี้บริษัทคุยได้ว่าสามารถผลิตแร่หายากในต้นทุนเพียง ๑.๒๕เหรียญสหรัฐต่อปอนด์ ขณะที่จีนมีต้นทุนที่ ๒.๕๓ เหรียญสหรัฐต่อปอนด์ผู้ชำนาญการบางคนเชื่อว่าผลผลิตจากเหมืองทางออสเตเลียที่     

โมลีครอป ไรวอล ลินนาสเป็นเจ้าของจะอยู่ที่ ๔.๕๙เหรียญสหรัฐ “  เราได้ผ่านพ้นสถานะที่ไม่ใช่ผู้ผลิตต้นทุนต่ำในโลกมาแล้ว ” สมิทธกล่าว อ้างถึงปี ๑๙๙๐ เมื่อเมานเทนพาสถูกตัดราคาโดยผู้ผลิตจีน “ เราไม่ชอบเอาเสียเลย ”

               ขณะเดียวกัน สภาครองเกรสได้นำเรื่องการผูกขาดแร่หายากจากจีนมาพิจารณาได้ออกข้อกำหนด(bill)ไม่น้อยกว่า ๙ฉบับที่สนับสนุนอุตสาหกรรมแร่หายากของสหรัฐ กำลังรอการเสนอเข้าสภา ถ้ารวมถึงข้อกำหนดควบคุม (gridlocked)ที่สภากำลังเดินเรื่องอยู่รวมถึงการออกกฎ(หมาย)การแข่งขันทางเศรษฐกิจแห่งชาติ

               มันเหมือนกับว่าคุณกำลังเล่นเดิมพันในบ่อนคาสิโนลาสเวกัสด้วยบ้านคุณและนั้นแน่ะ ตรงเก้าอี้นั่งของโมลีครอปที่เทลงไปในพอร์ตด้วยเดิมพันหนึ่งพันล้านเหรียญ.

                                              ----------------------------------------------------------

แปลจากFortune Magazine ฉบับที่?